Praca zdalna stała się jednym z kluczowych elementów rynku pracy w ostatnich latach. Wykorzystanie nowoczesnych technologii pozwala na wykonywanie pracy zdalnej, bez konieczności fizycznej obecności w biurze. Model pracy zdalnej 100% lub pracy hybrydowej stał się bardzo pożądany przez pracowników. Pozwala przede wszystkim na ograniczenie czasu dojazdów do biura i kosztów z tym związanych. Badania Pracuj.pl wskazują także na inne zalety pracy zdalnej.
Definicja pracy zdalnej
Praca zdalna to forma zatrudnienia, w której pracownik wykonuje swoje obowiązki zawodowe z wykorzystaniem komputera oraz innych urządzeń teleinformatycznych, bez konieczności fizycznej obecności w biurze. W ostatnich latach praca zdalna stała się bardzo popularna, co wynika z wielu czynników.
Pierwszym z nich jest postęp technologiczny, który umożliwił wykonywanie pracy zdalnej w wielu dziedzinach, m.in. w zakresie informatyki, marketingu, czy sprzedaży internetowej.
Kolejnym czynnikiem, który przyczynił się do wzrostu popularności pracy zdalnej, była pandemia COVID-19. W okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego wiele firm przekonało się do tej formy zatrudnienia i zmieniło organizację pracy, co wynikało z konieczności wprowadzenia higienicznych warunków pracy. Stan zagrożenia epidemicznego zdecydowanie upowszechnił wykonywanie pracy zdalnej.
Już w raporcie z 2020 roku „Global Talent Trends 2020” opracowanego przez firmę LinkedIn, wykonywanie pracy zdalnej było jednym z najważniejszych trendów na rynku pracy Według tego raportu, 72% pracowników chciałoby pracować zdalnie przynajmniej raz na tydzień, a 57% firm oferuje już swoim pracownikom pracę zdalną. Trend ten uległ jeszcze wzmocnieniu.
Praca zdalna 2023 – od kiedy nowe przepisy?
W piątek 27 stycznia 2023 r. Prezydent RP podpisał nowelizację Kodeksu pracy implementującą m.in. przepisy związane z wykonywaniem pracy zdalnej. Dotychczasowe przepisy regulujące telepracę zostaną zastąpione pracą zdalną i wkrótce znikną z Kodeksu pracy. Nowe przepisy o pracy zdalnej wejdą w życie 7 kwietnia 2023 roku. Do tego czasu pracodawcy nadal będą mogli polecać wykonywanie pracy zdalnej na podstawie ustawy covidowej.
Warunki stosowania telepracy określone w porozumieniu lub regulaminie, a także wykonywanie telepracy na wniosek pracownika jest dopuszczalne przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Czy 7 kwietnia czeka nas w takim razie rewolucja? Niekoniecznie. Ta forma wykonywania obowiązków służbowych realnie już działa. Pracę zdalną wprowadziła już, jeszcze przed nowelizacją kodeksu pracy, rzesza firm. Oczywiście rodzaj pracy wykonywanej nie pozostaje tu bez znaczenia. Pracodawca może bowiem odmówić w niektórych przypadkach pracy zdalnej.
Zasady wykonywania pracy zdalnej
Nowa regulacja wprowadza konkretną definicję pracy zdalnej i określa zasady wykonywania pracy zdalnej. Według niej praca ta polega na wykonywaniu obowiązków służbowych w pełni lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika, każdorazowo uzgodnionym. Oczywiście stanowisko pracy może znajdować się pod adresem zamieszkania pracownika.
Istotnym jest to, że pracownik nie jest zobligowany do wykonywania pracy zdalnej z jednego tylko miejsca, niemniej miejsce musi zostać każdorazowo uzgodnionym. Ponadto do wykonywania pracy zdalnej wykorzystuje się środki bezpośredniego porozumiewania się na odległość.
Pracodawca powinien zapewnić materiały i narzędzia, które należą do niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej. Powinien także pokryć koszty energii elektrycznej. Wykonywanie pracy zdalnej powinno odbywać się z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania na odległość, takich jak Internet, telefon.
Kontrola pracownika
Pracodawca ma prawo do przeprowadzania kontroli pracownika. Do kontroli może dojść w miejscu wykonywania pracy zdalnej, ale po wcześniejszym uzgodnieniu tego z pracownikiem tak, aby nie zakłócać spokoju domownikom. Kontroli takiej mogą podlegać warunki BHP, a także procedury ochrony danych osobowych. Pracodawca może również w określonych sytuacjach poddać kontroli trzeźwości pracowników wykonujących pracę zdalną. Wcześniej jednak zasady przeprowadzania takiej kontroli trzeźwości pracowników muszą zostać wyraźnie określone w regulaminie zakładu pracy lub np. w obwieszczeniu.
Wniosek zainteresowanego pracownika
Wykonywanie pracy zdalnej może odbywać się na wniosek pracownika. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić taki wniosek o pracę zdalną w przypadku pracownic w ciąży, osób wychowujących dziecko dla lat 4, czy też osób, które sprawują opiekę nad innym członkiem najbliższej rodziny lub inną osobą, która pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, posiadającymi orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Kodeks pracy daje pracodawcy możliwość odmówienia wykonywania pracy zdalnej w powyższych sytuacjach tylko, gdy charakter tej pracy uniemożliwia świadczenie jej w sposób zdalny.
Polecenie wykonywania pracy zdalnej
Kodeks pracy przewiduje również, że pracodawca będzie mógł zdecydować o obowiązkowym przejściu w zakładzie pracy w tryb pracy zdalnej. Taka sytuacja może mieć miejsce w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu lub w okresie, gdy pracodawca nie jest w stanie zapewnić bezpiecznych i higienicznych warunków pracy z powodu działania siły wyższej.
Regulamin pracy zdalnej
Zasady wykonywania pracy zdalnej muszą zostać określone w porozumieniu zawartym między pracownikiem a pracodawcą przy zawieraniu umowy, które może mieć formę załącznika do tejże umowy lub też zostać zawarte już w trakcie zatrudnienia. Porozumienie takie powinno być skonsultowane z zakładowymi organizacjami zawodowymi, jeśli takie działają w danym zakładzie pracy.
W przypadku, gdy w danym zakładzie pracy nie działają związki zawodowe, pracodawca w porozumieniu z przedstawicielami pracowników, powinien stworzyć regulamin pracy zdalnej.
Dokument ten powinien zawierać m.in. takie elementy jak określenie grupy pracowników, którzy mogą być objęci pracą zdalną, zasady kontroli wykonywania pracy zdalnej przez pracownika, czy też kwestie procedur ochrony danych osobowych.
Praca zdalna — podsumowanie
Standardem staje się wykonywanie pracy zdalnej, a więc tym istotniejsze wydaje się wprowadzenie jej na stałe do kodeksu pracy. Jest to również oczekiwana forma zatrudnienia przez pracowników. Pracę zdalną z pewnością będzie wykonywać coraz więcej osób, zwłaszcza że sytuacji tej sprzyja także rozwój technologiczny.
